เทคโนโลยีสารสนเทศและการสื่อสาร (Information and Communication Technology : ICT) มีความสำคัญในบริบทอาเซียนมาขึ้นอย่างต่อเนื่อง ทั้งในแง่เป็นตัวขับเคลื่อนสำคัญให้เกิดการรวมตัวในด้านต่าง ๆ โดยเฉพาะด้านสังคมและเศรษฐกิจ บทบาทสำคัญในการช่วยอาเซียนให้บรรลุวัตถุประสงค์สำคัญประการหนึ่งคือการรวมเป็นตลาดเดียวสามารถทำได้โดยการพัฒนาโครงสร้างพื้นฐานด้าน ICT รวมทั้งการพัฒนาด้านอื่น ๆ อาทิ การพัฒนาบุคลากร การส่งเสริมอุตสาหกรรมที่เกี่ยวกับงานสร้างสรรค์และนวัตกรรม การพัฒนาสภาพแวดล้อมที่มีกฎระเบียบและมีมาตรฐานจะส่งผลให้อาเซียนกลายเป็นศูนย์กลางด้าน ICT และยังส่งผลที่ดีต่อการพัฒนาเศรษฐกิจในภูมิภาคอีกด้วย
เพื่อเป็นการพัฒนาด้าน ICT อาเซียนได้มีการจัดทำแผนแม่บท ICT อาเซียน 2015 (ASEAN ICT Masterplan 2015 : AIM2015) ซึ่งเป็นแผนระยะ 5 ปี เริ่มดำเนินการมาตั้งแต่เดือนมกราคม 2011 โดยคาดว่าได้เกิดผลลัพธ์ 4 ประการ คือ
(1) ICT เป็นตัวขับเคลื่อนการเติบโตของประเทศสมาชิกอาเซียน
(2) อาเซียนได้รับการยอมรับว่าเป็นศูนย์กลาง ICT ระดับโลก
(3) เพิ่มคุณภาพชีวิตให้ประชาชนในอาเซียน และ
(4) สนับสนุนการรวมตัวของอาเซียน
ทั้งนี้ แผนแม่บทฯ มีการดำเนินการผ่าน 6 ยุทธศาสตร์ ได้แก่
(1) การปฏิรูปทางเศรษฐกิจ
(2) การเสริมสร้างสมรรถนะและการมีส่วนร่วมของประชาชน
(3) การสร้างนวัตกรรม
(4) การพัฒนาโครงสร้างพื้นฐาน
(5) การพัฒนาทุนมนุษย์ และ
(6) การลดความเหลื่อมล้ำในการเข้าถึงเทคโนโลยี
ซึ่งสามารถสรุปยุทธศาสตร์และมาตรการต่าง ๆ ที่เกี่ยวข้องได้ ดังนี้
การดำเนินงานด้านความร่วมมืออื่น ๆ ทางด้านโทรคมนาคมและเทคโนโลยีสารสนเทศในอาเซียน กระทำผ่านการประชุมรัฐมนตรีอาเซียนด้านโทรคมนาคมและเทคโนโลยีสารสนเทศ (ASEAN Telecommunications and IT Ministers Meeting : TELMIN) ซึ่งเป็นการประชุมเพื่อหารือแนวทางการพัฒนาโทรคมนาคมและเทคโนโลยีสารสนเทศในกลุ่มอาเซียน โดยจะมีการจัดประชุมปีละ 1 ครั้ง โดยการประชุมครั้งล่าสุดคือการประชุมครั้งที่ 14 ณ กรุงเทพฯ ประเทศไทย ระหว่างวันที่ 22 – 23 มกราคม 2015 ภายใต้หัวข้อหลัก “Transforming ASEAN : Moving Towards Smart Communities” โดยมี ฯพณฯ นายพรชัย รุจิประภา รัฐมนตรีว่าการกระทรวงเทคโนโลยีสารสนเทศและการสื่อสาร เป็นประธาน โดยมีสาระสำคัญโดยสรุป คือ
(1) มีความคืบหน้าในด้านการดำเนินงานตาม AIM 2015 และพยายามจะบรรลุเป้าหมายของแผนทั้งสิ้นภายในปี 2015
(2) มีการลงนามข้อตกลงระหว่างบรูไนและสิงคโปร์ในเรื่องการลดอัตราค่าบริการโทรศัพท์เคลื่อนที่ในต่างประเทศ โดยมีการเริ่มดำเนินการเมื่อวันที่ 1 มกราคม 2015 ที่ประชุมยังสนับสนุนให้มีการลดอัตราค่าบริการดังกล่าวในประเทศสมาชิกอาเซียนอื่น ๆ ด้วย
(3) มีความคืบหน้าในด้านการส่งเสริมโครงข่ายสังคมและเศรษฐกิจในอาเซียนโดยการใช้นวัตกรรมในการสร้างบริการออนไลน์ต่าง ๆ การส่งเสริมกรอบการดำเนินธุรกรรมที่ปลอดภัย และมีการมอบรางวัลด้านเทคโนโลยีสารสนเทศและการสื่อสารอาเซียนเป็นประจำทุกปี
(4) ที่ประชุมยังได้มีการสนับสนุนในด้านการใช้เทคโนโลยีที่มีประสิทธิภาพ การพัฒนาบุคลากร ตลอดจน ให้มีการบริการและใช้งานด้าน ICT อย่างปลอดภัยภายในภูมิภาค
(5) ประเทศจีนได้ให้ความช่วยเหลือด้านหลายกิจกรรมด้าน ICT ที่สำเร็จลุล่วงแล้วในปี 2014 ซึ่งถือเป็นการดำเนินการที่สำคัญในการพัฒนาความร่วมมือด้านความปลอดภัยไซเบอร์ให้เข้มแข็ง
ในขณะที่ประเทศญี่ปุ่นก็ได้ให้ความช่วยเหลือในหลายด้าน อาทิ การพัฒนาศักยภาพบุคลากร การเตรียมตัวรับวิกฤติ และการเร่งรัดการใช้ประโยชน์ด้าน ICT ด้านประเทศเกาหลีได้เป็นเจ้าภาพจัด ITU Plenipotentiary Conference ณ เมืองปูซาน เมื่อปี 2014 และมีการดำเนินการในกิจกรรมเสริมสร้างการพัฒนาด้าน ICT กับอาเซียนโดยเน้นที่สาขาเร่งด่วน อาทิ การเสริมสร้างเทคโนโลยีและการบริการใหม่ การเสริมสร้างศักยภาพในด้านการแลกเปลี่ยนองค์ความรู้ และร่วมมือกับองค์กรนานาชาติต่าง ๆ และ สหภาพยุโรปได้ให้ความช่วยเหลือด้านเทคนิคในการพัฒนา ICT โดยเฉพาะการบริหารจัดการสเปคตรัมความถี่ ที่ประชุมตกลงจะจัดการประชุมรัฐมนตรีอาเซียนด้านโทรคมนาคมและเทศโนโลยีสารสนเทศครั้งต่อไป ซึ่งจะเป็นครั้งที่ 15 และมีการพบปะหารือกับพันธมิตรการเจรจาและการพัฒนาอื่น ๆ ณ ประเทศเวียดนาม ในปี 2015
